ნახიდურისა და თავგურგალას გამოქვაბულები (კლდის სოფლები) ქვემო ქართლის მხარეში, ბოლნისის მუნიციპალიტეტის სოფელ ნახიდურთან მდებარეობს, ხრამის ხეობაში. კლდეში ნაკვეთი კომპლექსები დიდ ტერიტორიას მოიცავს, თუმცა მათ უმრავლესობაში შესვლა დღესდღეობით სპეციალური აღჭურვილობის გარეშე შეუძლებელია. მსგავსი სოფლები ქვემო ქართლში მრავლად გვხვდება, მაშავერას და ზურტაკეთის და ა.შ. ნახიდურისა და თავგურგალას კლდის სოფლები ბრინჯაოს ხანის სხვადასხვა ეტაპზე Read more
კლდეში ნაკვეთი
კასპის აკლდამები (კასპის ნეკროპოლი)
კასპის აკლდამები შიდა ქართლის მხარეში, კასპის მუნიციპალიტეტში მდებარეობს, ქალაქ კასპის დასავლეთით 1 კმ-ში. კომპლექსი გვიანი ანტიკური ხანით, I-III საუკუნეებით თარიღდება და იგი ერთადერთი კლდეში ნაკვეთი ნეკროპოლია საქართველოში. Read more
ქვახვრელის გამოქვაბულების კომპლექსი
ქვახვრელის გამოქვაბულების კომპლექსი შიდა ქართლის მხარეში, გორის მუნიციპალიტეტში, სოფელ ქვახვრელის აღმოსავლეთით, კლდეში ნაკვეთ ციხე-ქალაქ უფლისციხის მოპირდაპირე მხარეს, მდ. მტკვრის მარჯვენა ნაპირზე მდებარეობს. თარიღდება ადრინდელი ფეოდალური ხანით. ანტიკურ ხანაში იგი უფლისციხის სასოფლო-სამეურნეო გარეუბანი იყო.
ქვახვრელის კლდეში ნაკვეთი კომპლექსი ქვიშაქვის კლდეშია გამოკვეთილი. კომპლექსში შედის კლდის სიღრმეში ნაკვეთი ეკლესია, კორიდორები, სადგომები, ასევე სამრეკლო, რომელიც გამოქვაბულის შესასვლელის თავზეა, თუმცა იგი მოგვიანებითაა მიშენებული ნატეხი ქვით. სამრეკლო უკავშირდება ბნელ კორიდორს (სიგრძე 19 მ. სიგანე 2 მ. სიმაღლე 2,5 მ.) ეს კორიდორი ძირითადია, იგი მიემართება ჩრდილოეთიდან სამხრეთისკენ, მის გარდა კიდევ ორი კორიდორია გამოქვაბულში. ძირითადი კორიდორის აღმოსავლეთ კედელში გაჭრილი შესასვლელიდან შესაძლებელია მოვხვდეთ კვირაცხოვლის სახელობის ეკლესიაში.
კვირაცხოვლის სახელობის გამოქვაბულში ნაკვეთი ეკლესია სიმაღლით 7,6 მ-ია. საკურთხეველი კანკელით ყოფილა გამოყოფილი, რომელიც კლდეში ნაკვეთი მცირე ნაწილებია შემორჩენილი. ამჟამად აღდგენილია.
XVIII საუკუნეში სოფელ ქვახვრელის მიდამოებში დაიწყო სომხური მოსახლეობის მიგრაცია, რასაც მოწმობს გამოქვაბულის კედლებზე ამოკვეთილი სომხური ნიშნები. ეს წარწერები პალეოგრაფიული ნიშნებით XVIII საუკუნეს მიეკუთვნება
მღვიმევის დედათა მონასტერი
მღვიმევის დედათა მონასტერი იმერეთში, ჭიათურის მუნიციპალიტეტის სოფელ მღვიმევის მახლობლად მდებარეობს. იგი XIII საუკუნით თარიღდება. ჭიათურიდან მონასტრამდე მიემართება ვიწრო და საკმაოდ გრძელი კიბე, რომლის ავლის შემდეგაც შესაძლებელია ხელოვნურად გამოკვეთილ გვირაბში შესვლა. გვირაბის გადახურვა საყრდენი თაღებითაა შემაგრებული. სამონასტრო კომპლექსი რამდენიმე ნაგებობისაგან შედგება. მთავარი ტაძარი ორნავიან ბაზილიკას წარმოადგენს, რომლის ნავებიც ერთმანეთისგან მასიურ სვეტებზე დაყრდნობილი თაღებითაა გამოყოფილი. ორივე ნავი აღმოსავლეთით შვერილი აფსიდით სრულდება. ნაგებობის ფასადი შემკულია მდიდრული ჩუქურთმებით, დეკორატიული თაღებით, ჯვრებით, ჩუქურთმიანი კარნიზებით. ყურადღებას იქცევს შვერილი აფსიდის წახნაგებზე მოჩუქურთმებული ჯვრებისა და სარკმლების მონაცვლეობა. მღვიმევის ხუროთმოძღვარი სამთავისისეული დეკორის საინტერესო ინტერპრეტაციას აკეთებს, აქ ცენტრული კომპოზიცია (ვერტიკალურ ღერძზე განლაგებული ჯვარი, სარკმელი და რომბები) თითქოს დანაწევრებულია და გარდაქმნილია რიტმულ დეკორაციად. ტაძარში შემორჩენილია შემორჩენილია XIII საუკუნისა და XVI საუკუნის მოხატულობათა ფრაგმენტები, მათ შორის მონასტრის დამაარსებლის, რატი რაჭის ერისთავის, მისი მეუღლისა და ძმის, ნიანია კახაბერისძის პორტრეტები. შესასვლელი ორია – დასავლეთიდან და სამხრეთიდან, ორივე მათგანი სწორკუთხაა. ცენტრალური ტაძრის უკან მდებარეობს მღვიმევის მღვიმე, სადაც დიდ დღესასწაულებზე წირვა ტარდება. მღვიმევის მღვიმეში გვხვდება საკმაოდ დიდი ნაღვენთი ფორმები.
მთავარი ტაძრის დასავლეთით დგას მცირე ზომის დარბაზული ეკლესია. მისი ჭერი და დასავლეთის კედელი ბუნებრივი კლდეა. ეკლესიის სახურავის აღმოსავლეთ კეხზე მოთავსებულია ვერძის თავის ბარელიეფი. ამ პატარა ტაძარს გამოარჩევს ექსტერიერის მოხატულობა, რომელიც ჩრდილოეთ ფასადზე გვხვდება. საფასადო მოხატულობა საქართველოში, გარდა სვანეთისა, დიდი იშვიათობაა. ნაგებობას მხოლოდ ერთი შესასვლელი აქვს – სამხრეთიდან. მღვიმევის მონასტერში ინახებოდა უნიკალური ჭედური ხატები და ხეზე კვეთის ბრწყინვალე ნიმუში – ვაზის კარი. დღეისათვის ეს ნაკეთობები საქართველოს ხელოვნების სახელმწიფო მუზეუმის ფონდებშია დაცული. მღიმევის მონასტერი ქართული კულტურის ერთ-ერთი საყურადღებო ნიმუშია.