მურჯახეთის მენჰირი (მურჯახეთის ვეშაპოიდი, “ძუძუს ქვა”) სამცხე-ჯავახეთის მხარეში, ახალქალაქის მუნიციპალიტეტის სოფელ მურჯახეთში მდებარეობს. იგი ძვ.წ. II-I ათასწლეულებით თარიღდება. მონოლითის სიმაღლე 2.90 მეტრია. მენჰირი დაკავშირებულია ნაყოფიერების კულტთან, რასაც მის ერთ მხარეს გამოსახული ფალოსური სიმბოლო მიუთითებს. ივანე როსტომაშვილისა და პრასკოვია უვაროვას ცნობით ადგილობრივები მენჰირს უწოდებდნენ “ძუძუს ქვას” და მიაწერდნენ რძის მოცემა-მომატების ძალას, ამიტომაც ქალები მიდიოდნენ თაყვანსაცემად, საკმეველს უკმევდნენ და ქონს ან ზეთს უსვამდნენ. ზეთის კვალი ფოტოებშიც შესამჩნევია. Read more →
ბეშთაშენის ციკლოპური ნამოსახლარი ქვემო ქართლის მხარეში, წალკის მუნიციპალიტეტის სოფელ ბეშთაშენში მდებარეობს. იგი მრავალფენიანი არქეოლოგიური ძეგლია, რომელიც მოიცავს პერიოდებს მეზოლითური ხანიდან ახ.წ. XVII საუკუნის ჩათვლით. ნამოსახლარსა და სამაროვნებს 30 ჰა ფართობი უჭირავს. მდინარე გერიაკ-ჩაისა და მდინარე ბაშკოვ-სუს ხერთვისში, მაღალ კანიონებს შორის მოქცეული კონცხის ჩრდილოეთი ნაწილი გადაკეტილია მძლავრი „ციკლოპური” კედლით. Read more →
სამშვილდე საქართველოს ერთ-ერთი უძველესი ციხე-ქალაქია, რომელიც ქვემო ქართლის მხარეში, თეთრიწყაროს მუნიციპალიტეტში მდებარეობს. იგი განლაგებულია სოფელ სამშვილდის მახლობლად, მდინარე ჭივჭავისა და ხრამის შესართავში მდებარე ბუნებრივად გამაგრებულ კონცხზე. სამშვილდის ნაქალაქარს უძველესი ისტორია აქვს. ნაქალაქარის ტერიტორიაზე მდებარე გამოქვაბულები, მენჰირები, ნამოსახლარები და Read more →
გოგიჩაანთ ღელის ნამოსახლარი სამცხე-ჯავახეთის მხარეში, ბორჯომის მუნიციპალიტეტის სოფელ ჭობისხევში, ტყით დაფარული მთის შუაწელზე მდებარეობს. ნამოსახლარი ტერასულად მიუყვება მთის მორკალურ რელიეფს და მთის წვერზე სრულდება. გოგიჩაანთ ღელის კომპლექსი მშენებლობის ორ ძირითად ეტაპს მოიცავს: წინარექრისტიანულსა და ქრისტიანულს. ნამოსახლარის ცენტრალურ მონაკვეთში, წინარექრისტიანული პერიოდის უმნიშვნელოვანესი, ძალიან კარგად შემონახული, ქვის კონუსურ-გუმბათიანი დარბაზების ჯგუფია, რომლის გარშემოც ქრისტიანულ პერიოდში შუასაუკუნეების ნამოსახლარი განვითარდა. ნამოსახლარის ცენტრალური ნაგებობა მშრალი “ციკლოპური” წყობით ნაგებ მრგვალ სადგომს წარმოადგენს. სადგომი კონუსური გუმბათით სრულდება და ღიობით (საკვამურით) გუმბათის ცენტრში. ინტერიერში, ბაზალტის ტიპის, ფორებიანი ქვის შიდა პირი შეთხელებულია, რაც სხვადასხვა ზომისა და ფორმის ქვების ერთმანეთში მჭიდროდ მორგების საშუალებას იძლევა. მსაგავსი სტრუქტურის ნაგებობები საქართველოს ზოგიერთ კუთხეში, განსაკუთრებით, კი სწორედ ბორჯომის ხეობაში ხშირად გვხვდება, თუმცა ჭობისხევის “დარბაზები” განსაკუთრებული მხატვრულ-კომპოზიციური მნიშვნელობისაა და თავისებური მშენებლობის ტექნიკითა და მასშტაბით გამოირჩევა. კომპლექსის კიდევ ერთი მახასიათიაბელი, რაც კიდევ უფრო განსაკუთრებულს ხდის მას, არის ძველის გამოყენება და მისი ორგანული ჩართვა ახალ სივრცით-კომპოზიციურ სტრუქტურაში. ქრისტიანული პერიოდის ნამოსახლარი შედარებით მცირე ზომის ქვების წყობითაა ნაგები. საცხოვრებელი უჯრედები ერთმანეთის გვერდით განთავსებული, საშუალო ზომის, სწორკუთხა კომპარტიმენტებისგან შედგება. ზოგან ოთახების გამაერთიანებალი ოთხკუთხა წინკარიც შეიმჩნევა. კომპლექსის ცენტრალურ მონაკვეთში ეკლესია იყო აღმართული, რომლისგანაც დღესდღეობით მხოლოდ საკურთხევლის ფრაგმენტია შემორჩენილი. საკურთხეველში ქვაში ამოკვეთილი ჯვარია დაცული. ეკლესია ნაგებია თბილი ტონალობის, მოოხრისფრო ფერის ქვიშაქვის თლილი კვადრებით, კირის ხსნარზე. გოგიჩაანთ ღელის ნამოსახლარი თავისი მასშტაბებით ცდება ჩვეულებრივი სასოფლო დასახლების ტიპს. დასახლება ტერასულია, რაც დამახასიათებელია თორის ქვეყნისათვის და რელიეფითაა განპირობებული. ტერასები სხვადასხვა სიგანისაა და ხელოვნურადაა შექმნილი. ტერასებზე, განაშენიანებულ ფართობებს შორის ცარიელი არეები გვხვდება, რომელთა ფუნქციაც ჯერჯერობით დაუდგენელია. კომპლექსი საკმაოდ დაზიანდა გასულ საუკუნეში გზის გაჭრისას, ამ დროს რამდენიმე ათეული სახლი განადგურდა. დასახლებას ჩრდილოეთიდან და ჩრდილო-დასავლეთიდან მშრალი წყობით ნაგები ძლიერი კედელი შემოსდევდა. სოფელ ჭობისხევში ასევე მდებარეობს X-XV საუკუნეების მაცხოვრის სახელობის ეკლესია.
